Dende
que en 2006 a escavación da Roda de Barreiros
sacou á luz a existencia dun novo tipo de xacementos arqueolóxicos,
descoñecidos ata o momento en Galicia, foron aparecendo e
identificándose pouco a pouco novas estruturas circulares en todo o
territorio galego. Na Mariña, da man da asociación sociocultural
Mariña Patrimonio, descubríronse varios recintos que coinciden coas
características destes círculos prehistóricos. Concretamente, no
ano 2014 Mariña Patrimonio localizou na zona da Mourisca,
en Cervo, dúas estruturas circulares duns 40 metros de diámetro.
Trala descuberta destes dous xacementos, dita asociación solicitou á
Dirección Xeral de Patrimonio a catalogación e protección de ambos
sitios arqueolóxicos; solicitude que foi rexeitada polo Servizo de
Patrimonio de Lugo. En 2017,
a Dirección Xeral de Patrimonio corrixe ao Servizo de Lugo
catalogando e protexendo as dúas estruturas circulares de Cervo,
despois de que no 2016
Mariña Patrimonio denunciara graves danos na estrutura 2 da Mourisca
por mor dunha plantación de eucaliptos.
Por
outro lado, a Mariña conta coa estrutura circular de Xove, coñecida
oficialmente co nome de “Lavandeira”. Malia a que, tanto
en notas de prensa da Xunta de Galicia coma en artigos xornalísticos,
se afirma que a súa descuberta se produciu no transcurso das obras
da vía de altas prestacións, treito San Cibrao-Celeiro, o certo é
que o recinto de Lavandeira foi descuberto en 2015 por membros de
Mariña Patrimonio. Precisamente, o feito de non terse detectado o
xacemento durante a construción da mencionada vía provocou que unha
parte importante do recinto prehistórico quedara sepultado baixo
13.000 metros cúbicos de terra. A retirada desta terra, que se
produciu despois de que a asociación mariñá informara á Dirección
Xeral de Patrimonio sobre a existencia deste ben patrimonial – e
tamén da súa afectación debido ás obras- supúxolle á
Consellería de Infraestruturas un desembolso de 212.336,91€.
As
intervencións arqueolóxicas realizadas nos anos 2017 e 2019 datan
este sitio arqueolóxico de Lavandeira na Idade do Bronce.
Tamén
en 2015, a asociación Mariña Patrimonio localizou no concello de
Xove, concretamente nas proximidades de Vilachá, un “castro”
duns 90 metros de diámetro que foi catalogado por Patrimonio como
castro
de Castelo.
Mais, cos datos que se coñecen na actualidade sobre a morfoloxía e
a ubicación das estruturas circulares, é posible que este “castro
do Castelo” sexa en realidade unha estrutura circular da Idade do
Bronce.
Así
mesmo, en 2016, membros de Mariña Patrimonio detectaron en Vilagoíz
(A Devesa- Ribadeo), mediante imaxes aéreas, un posible recinto
circular de 100 metros de diámetro. Como sucede con moitas das
estruturas circulares localizadas en Galicia, os labores agrícolas
ao longo do tempo foron afectando e rebaixando o parapeto da
estrutura de Vilagoíz, ata facelo case imperceptible in situ. Con
todo, nas imaxes aéreas vese claramente o recinto, e
mesmo semella que hai un segundo círculo. En todo caso, cumpriría
facer neste lugar estudos arqueolóxicos para determinar se son
realmente estruturas circulares prehistóricas.
Neste
mesmo ano, Mariña Patrimonio localizou unha parcela, coñecida co
nome de Campo da Roda, na parroquia de San Xulián de Cabarcos
(Barreiros). Sobre o terreo, puideron observar os restos do que
podería ser un recinto moi alterado e cunha abundante vexetación,
que impedía ver a posible estrutura. Porén, nas imaxes LIDAR
apréciase a existencia dun recinto circular duns 55 metros de
diámetro que, de confirmarse, sería a segunda Roda do concello de
Barreiros.
Por
último, en 2017, a mencionada asociación descubriu no lugar de
Ronchas, en Fontao (Cervo) outra posible estrutura circular.
Un recinto duns 40 metros de diámetro no que se pode ver con
claridade o parapeto que o rodea. Aínda que Mariña Patrimonio
solicitou a catalogación deste xacemento, a Dirección Xeral de
Patrimonio denegouna por silencio administrativo. Deste xeito, a
estrutura circular de Ronchas quedou sen a protección que unha
administración responsable debería proporcionarlle.
Dáse
a circunstancia de que, no transcurso dunha plantación de eucaliptos
en 2020, a apertura dunha gabia a 200 metros do recinto circular
sacou á luz un muíño barquiforme, dificilmente movible, debido ao
seu gran tamaño e ao seu peso. A aparición deste muíño podería
ser un indicio da existencia dun asentamento que podería estar
relacionado con esta estrutura circular de Ronchas.
En
definitiva, desde o 2006, data en que se empeza a ter constancia da
existencia deste novo tipo de xacementos arqueolóxicos, na Mariña
existen 2 estruturas circulares da Idade do Bronce (A Roda e
Lavandeira), segundo confirmaron as escavacións arqueolóxicas; 2
catalogadas como estruturas circulares, pero sen escavar (Mourisca 1
e Mourisca 2) e 5 posibles recintos sen catalogar.
Fotos:
https://photos.app.goo.gl/rzZm4TjSBRh3RjUe7
