Pardo de Cela e o Pazo da Rigueira de Ferrol (Xove)

No salón de actos do Centro Cívico de Xove celebrouse onte (2/08/2024), cunha boa afluencia de público, a conferencia de Antón Meilán titulada Pardo de Cela e o Pazo da Rigueira de Ferrol (Xove), organizada por Mariña Patrimonio coa colaboración da Área de Cultura da Deputación de Lugo. 

O ponente, apaixoado estudoso deste persoeiro histórico fundamental da historia mariñá e galega, debuxou un retrato moi completo do mito e da persoa do Mariscal, permitindo obter una imaxe moi atinada do que debeu ser a realidade da nosa comarca da segunda metade do século XV, no contexto da creación do primeiro estado moderno europeo por parte dos Reis Católicos, que veu supoñer o debilitamento dos poderes feudais medievais que moi ben representaba o Mariscal Pardo de Cela. 

 O seu relato aportou una visión ampla do contexto que conduciu á degolación do Mariscal e do su fillo en Mondoñedo, permitindo obter as claves para comprender as verdadeiras causas destes feitos, que tiveron que ver co desafío que o Mariscal mantivo cos Reis Católicos e sobre todo co conflito de intereses co Bispado de Mondoñedo quen, quizais podendo evitala, deixou que a execución se consumase e tivera un enorme impacto social xa no seu tempo, elevando ao home á categoría de mito que permaneceu e medrou no imaxinario colectivo e na literatura posterior.

Meilán repasou tamén a presenza xeográfica do Mariscal e da súa familia mesmo despois da súa morte, e que os vincula a Burela, a Viveiro, Galdo e, por suposto, ao Pazo da Rigueira de Ferrol en Xove, adquirido polo Mariscal cando o seu conflito cos Reis o desvincula de Viveiro e necesita manterse cerca do patrimonio que conserva nesa zona occidental da comarca.  Sobre este pazo, actualmente moi deteriorado e trasformado, fixo una descrición dos seus escasos restos, centrándose na capela que contén un pequeno pero interesante retablo do século XVIII, sinalando a necesidade de conservalo pola súa relevancia artística e histórica. 

Agradecemento de Mariña Patrimonio ao Concello de Xove, á súa atenta colaboración para facer posible este acto e, especialmente, ao profesor Meilán pola súa sabedoría e paixón que permitiu coñecer una perspectiva moi ampla deste controvertido persoeiro da nosa historia.

VER VIDEO: https://youtu.be/lufEnPQ6aaA

ADEGA E MARIÑA PATRIMONIO DENUNCIAN O USO DA MÁMOA DE GUÍTARA EN PANTÓN COMO RAMPLA DE SALTOS NUNHA COMPETICIÓN DE MOTOS

 A Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza (ADEGA) e Mariña Patrimonio veñen de presentar perante a Dirección Xeral do Patrimonio Cultural unha denuncia pola utilización da "Mámoa de Guítara 1" como rampla de saltos en probas motociclistas de “enduro”. O xacemento arqueolóxico denominado "Mámoa de Guítara 1" (GA27041044), catalogado e protexido pola DXPC desde o ano 1990, sitúase no Monte de Sampaio, en Guítara, no concello de Pantón, provincia de Lugo, na parcela con número de referencia catastral 27041A07600392.
Nas últimas actualizacións de varios visores de ortofotografías, móstranse imaxes aéreas onde se aprecia claramente que na parcela citada existe o trazado dun circuíto para motos. Nestas imaxes vese que o trazado do circuíto pasa por riba do túmulo catalogado e protexido pola Dirección Xeral do Patrimonio. Segundo as noticias de prensa, as probas motociclistas de "enduro" do Alto de Guítara, nas que chegaron a participar 250 motos, veñen celebrándose dende o ano 2022, e a última edición tivo lugar en marzo de 2024.
Estas competicións poden verse en varios vídeos en YouTube que deixan claro que este monumento megalítico é utilizado como rampla para os saltos das motos. É importante ter en conta que esta estrutura funeraria da Mámoa de Guítara, construída no Neolítico, pode ter unha antigüidade duns 5.000 anos.
As asociacións ADEGA e Mariña Patrimonio denunciaron estes feitos por considerar que as carreiras de motos sobre este ben patrimonial protexido probablemente non conten coa preceptiva autorización da Dirección Xeral do Patrimonio Cultural. Así mesmo, solicitan que se tomen de inmediato todas as medidas necesarias para evitar que no futuro estas probas afecten o xacemento arqueolóxico ou a súa contorna de protección. Ademais, tendo en conta que no Monte de Sampaio, en Guítara, hai outras 9 mámoas catalogadas, pídese que se inste á organización do evento a cambiar a localización destas competicións.

O Bispo de Mondoñedo-Ferrol Visita a Fraga de Santo Estevo do Ermo

 

O martes 9 de xullo, o Bispo da Diocese de Mondoñedo-Ferrol , monseñor Fernando García Cadiñanos, visitou a fraga de Santo Estevo do Ermo, acompañado por membros da Fundación Eira da Xoana (ADEGA), Mariña Patrimonio e a Irmandade Santo Estevo.

Durante o percorrido pola fraga de Santo Estevo, mostráronlle ao bispo a finca recentemente adquirida por estas asociacións grazas á colaboración económica cidadá. Esta parcela alberga os restos da antiga igrexa e o cemiterio de Santo Estevo, así como as cabanas das ermitañas que antigamente atendían este lugar de culto. Na visita tamén estiveron veciños, os párrocos e membros da corporación municipal de Barreiros.

O bispo Fernando García Cadiñanos puido coñecer de primeira man o valor histórico, cultural e natural deste espazo, así como os plans de preservación e recuperación que están en marcha para asegurar a súa protección e posta en valor.

As asociacións promotoras destacaron a importancia desta adquisición non só para a conservación do patrimonio cultural e natural, senón tamén para a revitalización da historia local, a través de futuros estudos e investigacións arqueolóxicas.

Este encontro enmárcase no compromiso das asociacións de manter informados os distintos sectores da sociedade sobre os seus proxectos e iniciativas. As asociacións queren expresar o seu agradecemento ao señor bispo por aceptar a invitación para visitar a fraga de Santo Estevo do Ermo e polo apoio expresado a este proxecto.

FOTOS: https://photos.app.goo.gl/mw6LmzBoaNNKwG8L6

ACADADOS OS 6000€ NECESARIOS PARA A COMPRA DA PARCELA DE SANTO ESTEVO GRAZAS Á XENEROSIDADE CIDADÁ

 

A Fundación Eira da Xoana (ADEGA), Mariña Patrimonio e a Irmandade Santo Estevo anuncian con satisfacción que dan por rematada a campaña de doazóns tras reunir os 6000 euros necesarios, grazas á xenerosidade e colaboración cidadá, para a compra da parcela de Santo Estevo. A adquisición desta parcela permitirá preservar e recuperar un espazo de grande valor natural e arqueolóxico.

As tres entidades expresan o seu máis sincero agradecemento a todas as persoas que fixeron as súas doazóns e apoiaron esta causa. A súa colaboración fai posible que este proxecto de preservación e rexeneración da fraga de Santo Estevo se convirta en realidade. Grazas ao apoio recibido será posible traballar para devolver este eucaliptal ao seu estado orixinal de fraga autóctona.

Ademais, esta compra permitirá abrir novas oportunidades para o estudo e a investigación histórica. A parcela alberga un importante xacemento medieval, que inclúe os restos da antiga igrexa de Santo Estevo. Coa adquisición desta terra, poderanse levar a cabo investigacións arqueolóxicas que permitirán coñecer máis en profundidade a nosa historia, enriquecendo así o patrimonio histórico e cultural de Barreiros, da Mariña Lucense e de Galicia.

As entidades tamén queren facer unha mención especial e expresar o seu agradecemento aos medios de comunicación que difundiron a campaña de recadación. O seu apoio foi fundamental para chegar a un público máis amplo e conseguir os fondos necesarios para a adquisición do terreo.

A Fundación Eira da Xoana (ADEGA), Mariña Patrimonio e a Irmandade Santo Estevo lanzan campaña para adquirir e preservar a parcela histórica de Santo Estevo do Ermo en Barreiros.

 

A Fundación Eira da Xoana (da asociación ecoloxista ADEGA), Mariña Patrimonio e Irmandade Santo Estevo, pretenden adquirir, recuperar, estudar e protexer unha parcela situada ao carón da Fraga de Santo Estevo do Ermo. Nesta parcela atópanse os restos da antiga igrexa de Santo Estevo, o seu antigo cemiterio e as ruínas das cabanas das eremitas que habitaron esta máxica fraga. Para poder adquirir esta parcela, actualmente plantada de eucaliptos, requírese da colaboración e axuda económica da comunidade.

Santo Estevo do Ermo é unha pequena fraga situada no medio do extenso eucaliptal no que se converteu a Mariña Lucense. Esta fraga, localizada no concello de Barreiros, está moi ben conservada, grazas ao esforzo e traballo dun grupo de veciños asociados na Irmandade Santo Estevo. Santo Estevo é un oasis de especies autóctonas cunha rica biodiversidade tanto de fauna como de flora, incluíndo fentos pouco comúns, ameazados e vulnerables.

O lugar está atravesado por un río que forma unha fermosa fervenza ou “revertedoiro”. Neste sitio, tamén coñecido como Augas Santas, hai dúas fontes milagreiras: a de Santa Rosa e a do Ferro, ás que desde tempos inmemoriais acoden centos de persoas para curar diversos males. Neste máxico lugar, atópase tamén unha rocha coas pegadas do cabalo do apóstolo Santiago e mais unha capela “nova”, arredor da cal se celebran importantes romarías.

A parcela que se pretende mercar actualmente é un eucaliptal, pero neste sitio, baixo un impresionante abrigo rochoso, consérvanse os restos da antiga igrexa de Santo Estevo do Ermo, posiblemente de cronoloxía moi antiga e que puido cristianizar un lugar previamente sagrado. Segundo a documentación conservada, nesta parcela erguíanse as cabanas onde vivían as eremitas e un antigo cemiterio de orixe medieval. Nun extremo da parcela tamén se atopa un “cuncheiro” onde, ademais de cunchas, apareceron ósos e cerámica medieval.

O obxectivo das citadas asociacións é mercar o terreo, eliminar os eucaliptos, recuperar a fraga, realizar estudos arqueolóxicos e valorar a posibilidade de levar a cabo unha escavación. Para adquirir a finca, comezar os traballos de recuperación e realizar unha primeira prospección arqueolóxica, necesitaríanse 6000 euros. A compra realizaríase a nome da Fundación Eira da Xoana, que está constituída como fundación e recoñecida como de interese galego.

As doazóns á Fundación Eira da Xoana teñen dereito a dedución na cota do IRPF (para cantidades que non superen os 250 euros, a dedución é do 80% para persoas físicas e do 40% para empresas; isto é, se a achega é de 100 euros, recupéranse 80 ao facer a declaración da renda). Para beneficiarse desta dedución, ao realizar a doazón é necesario indicar o nome do doante e no concepto poñer “DOAZÓN”. Posteriormente, débese enviar o xustificante e mais os datos fiscais (nome e apelidos, número do documento de identidade e localidade do domicilio) á Fundación, na dirección de correo electrónico: fundacion@eiradaxoana.gal. A conta da Fundación Eira é ES11 2080 5034 6130 4000 7939.

Para máis información, podes contactar connosco no teléfono 659 683 384 (Eira da Xoana)

Grazas por colaborar.

 

ADEGA e Mariña Patrimonio alertan da posible desaparición da Medorra da Seara do Campelín en Navia de Suarna

ADEGA e Mariña Patrimonio alertan da posible desaparición da Medorra da Seara do Campelín e demandan a apertura de expediente sancionador, no caso de que se comproben os feitos. A Medorra da Seara do Campelín, situada na parroquia de Cabanela, en Navia de Suarna, é unha mámoa catalogada pola Dirección Xeral do Patrimonio Cultural dende o ano 1992.

Nas últimas actualizacións dos visores de ortofotografías podemos ver imaxes de satélite e aéreas captadas no ano 2023, onde se aprecia claramente a existencia de movementos de terras nunha pequena área que coincide xusto co lugar onde a Dirección Xeral ten catalogado a Medorra da Seara do Campelín.

Neste lugar, recentemente corroboramos que se realizaron movementos de terras e que na actualidade, no canto da Medorra da Seara do Campelín, hai un buraco de aproximadamente 15 por 7 metros e uns 40 cm de fondo, que chega ata o sustrato rochoso.

Debido a que estes movementos de terras puideron ocasionar a desaparición total ou parcial da Medorra da Seara do Campelín, ADEGA e Mariña Patrimonio temos solicitado ante a Dirección Xeral do Patrimonio Cultural que se realice unha investigación para comprobar estes feitos e, no caso de que se verifique a desaparición do xacemento arqueolóxico, solicitamos a apertura do correspondente expediente sancionador.

Ligazón a fotografías: https://photos.app.goo.gl/ivjy6uyP1JRTKtbp9

VISITA AO PATRIMONIO DO COUREL

 Na viaxe ao Courel organizada por Mariña Patrimonio este pasado sábado, na que participou un nutrido grupo de persoas, visitáronse algúns dos abundantes bens patrimoniais incluídos no Xeoparque Mundial da UNESCO Montañas do Courel, que conforman os concellos de Ribas de Sil, Quiroga e Folgoso do Courel. Para esta visita contamos coa inestimable colaboración de Iván Álvarez Merayo, arqueólogo e guía de montaña, que forma parte do Comité Científico do Xeoparque.

Comezamos visitando o lugar de Montefurado, onde puidemos ver o túnel que os romanos construíron para desviar o curso do río Sil e desecar así un extenso meandro que permitise extraer o ouro sedimentado no seu leito. O túnel, duns 130m de lonxitude en orixe, hoxe pasa escasamente dos 50 metros por mor dun derrube natural a comezos do século pasado.

A continuación, visitamos a aldea de Montefurado, construída no espazo que deixou unha antiga explotación aurífera, na que puidemos gozar da súa imponente igrexa barroca e dunha arquitectura popular de gran beleza, con algunhas vivendas que lembran rasgos morfolóxicos das vivendas castrexas.

De seguido, dirixímonos cara a Folgoso do Courel con parada intermedia no mirador, que permite ver o Pregamento de Campodola-Leixazós, declarado monumento natural pola Xunta de Galicia, Lugar Xeolóxico de Interese Internacional e elemento xeolóxico fundamental deste Xeoparque pola súa singularidade, xa que en moi poucos lugares de Europa se pode ver un prego tumbado orixinado no período Carbonífero, arredor de 300 millóns de anos atrás. O perfil do pregamento faise visible grazas ao río Ferreiriño, afluente do Sil, que coa erosión das súas augas abriu un val que divide transversalmente o prego, quedando as bandas de cuarcita máis duras en resalte debuxando as curvas do mesmo.

En Folgoso degustamos un espléndido xantar no Mesón O Mirador, para de seguido dirixirnos ás proximidades de Seoane e percorrer o Val das Mouras, un espazo natural singular nunha zona constituída por un relevo kárstico (calcáreo) que combina formas externas (lapiás) e internas (covas), formadas por antigas correntes fluviais, tanto subterráneas como superficiais, que foron creando esta morfoloxía por disolución do carbonato cálcico da rocha caliza. Este espazo está ocupado por un souto de castiñeiros centenarios que, combinados con estas singulares formacións rochosas cubertas de musgos e unha gran riqueza botánica, constitúen unha paisaxe laberíntica de extraordinaria beleza. A pesar da dificultade para desprazarse por este lugar, paga a pena realizar o esforzo, sempre procurando respectar este valioso espazo natural.

Desde aquí, o grupo desprazouse uns poucos quilómetros para visitar o Castro da Torre, un xacemento galaico-romano parcialmente escavado, situado a media vertente dereita do val do río Lor, nun promontorio de lousa que dispón de boas defensas naturais, pero dotado a maiores por un sistema de parapetos e foxos que protexen unha imponente muralla superior sobre a que se construíron, a modo de terrazas, as casas. A croa, con forma ovalada, en cuxa escavación participou o noso guía, está organizada en varias rúas paralelas lonxitudinais e unha praza. Segundo Merayo, houbo unha primeira fase construtiva no século IdC (polo tanto xa romanizado) e,despois dun período de abandono, volveuse ocupar, reurbanizándoo, no século IV ou V.

A xornada tivo que rematar aquí por motivos técnicos, aínda que incluía unha visita final á aldea de Seceda, en dirección ao Incio. Unha fermosa e moi ben preservada aldea que conserva a arquitectura nas súas vivendas e na estrutura urbanística dos antigos asentamentos castrexos. Queda pois para a próxima. O noso agradecemento ao noso guía, Iván Álvarez Merayo, da empresa de turismo activo Coureleando S.C. polo seu entusiasmo e a súa axuda imprescindible nesta viaxe. 

+ FOTOS: https://photos.app.goo.gl/uzDijwHfoRCmpirF9

ADEGA e Mariña Patrimonio denuncian danos en dous monumentos megalíticos no Camiño Primitivo a Santiago ao seu paso por A Fonsagrada.

A Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza (ADEGA) e Mariña Patrimonio veñen de presentar ante a Dirección Xeral do Patrimonio Cultural (DXPC) unha denuncia por posibles danos nas Medorras do Piñeiral (O Padrón, A Fonsagrada, Lugo ).

Os monumentos megalíticos do Piñeiral foron danados no transcurso de traballos forestais pola apertura de profundos sucos realizados con maquinaria pesada na parcela onde se ubican as citadas mámoas.

Estes dous túmulos megalíticos atópanse ao carón do Camiño Primitivo a Santiago e dentro da delimitación do Territorio Histórico deste camiño, Patrimonio da Humanidade.

As mámoas foron descubertas no ano 2021 por membros de Mariña Patrimonio, que solicitaron á DXPC a catalogación e protección das mesmas.

En documentación da DXPC de novembro de 2021 recoñécese a existencia destes dous xacementos inéditos aos que Patrimonio denominou como Medorra do Piñeiral 1 e Medorra do Piñeiral 2, asignándolles as claves de identificación GA27018321 e GA27018322.

ADEGA e Mariña Patrimonio solicitan que se investigue se estes labores forestais contan coa preceptiva autorización da Consellería de Cultura, que se avalíe o grao de afectación así coma os danos que sufriron estes bens patrimoniais. Así mesmo, solicitan a reposición das Medorras do Piñeiral ao seu estado anterior.

Visita á Fonsagrada e Negueira de Muñiz

 

Mariña Patrimonio realizou a visita programada á Fonsagrada e Negueira de Muñiz, onde se celebraba a Festa do Viño, na que participaron preto de 30 persoas. O día presentouse espléndido para poder gozar das espectaculares paisaxes de media montaña desta zona de transición entre os Ancares e a costa cantábrica.

A primeira visita da viaxe, logo dunha breve parada en Santalla de Oscos, foi na aldea da Fornaza, na ribeira galega do río Navia, na cabeceira do encoro de Grandas de Salime, unha paraxe sobrecolledora pola súa beleza natural que non se veu mermada a pesar da importante intervención humana que supuxo a construción do encoro e a intensa actividade mineira do ferro e doutros metais desde época romana. A aldea, practicamente abandonada, inclúe unha fermosa capela coa advocación da Virxe do Carme, noutrora patroa tamén dos mineiros.

O grupo continuou ruta, seguindo o curso do encoro do Navia, para asistir á concurrida XIV Festa do Viño 2024 de Negueira de Muñiz. A aldea, a rebentar de visitantes, ofrece unha crecente oferta de adegas, incluídas na Indicación Xeográfica Protexida Terras do Navia, con distintas variedades de uva tinta Verdello, Serodo e Mencía, así como de uva Branca Lexítima. O microclima con rasgos mediterráneos desta ribeira do Navia fai posible esta riqueza vinícola que constitúe xa un importante recurso económico para este pequeno concello.

A festa non impediu  que puidéramos visitar a xeitosa igrexa de San Salvador de Negueira. O templo ten un fermoso e acolledor atrio que rodea a nave polo fronte e os laterais e unha planta en cruz con tres fermosos retablos de barroco popular. Rematamos a festa cun xantar en Casa Sidrón, unha das adegas de maior entidade da localidade, onde puidemos gozar do menú festeiro que ofrecía aos numerosísimos comensais que alí nos xuntamos este día.

Pola tarde, xa de volta, a excursión completouse cunha visita ao Museo Comarcal da Fonsagrada. Creado e dirixido por un padroado de veciños ao que se sumou o Concello e os centros educativos, mestura de xeito moi orixinal interesantes pezas de arte contemporánea con amplas seccións de etnografía, arqueoloxía e arquitectura popular da Fonsagrada, ofrecendo unha completísima visión deste inmenso concello, hoxe afectado coma tantos outros pola despoboación, pero cunha longa e espléndida historia de gran entidade demográfica, económica e cultural. 

Agradecemos ao cura párroco da Fonsagrada,Miguel Ángel Álvarez, a súa axuda para poder visitar a capela da Fornaza e a igrexa de Negueira.

Fotos: https://photos.app.goo.gl/1HkcmXDU3AvyURCu5

ADEGA e Mariña Patrimonio Denuncian e levan á Valedora do Pobo o Abandono e Degradación do Xacemento Arqueolóxico da Roda en Barreiros

 

A Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza, ADEGA, e Mariña Patrimonio denuncian publicamente a alarmante degradación do xacemento arqueolóxico da Roda, situado na parroquia de Santiago de Reinante, no concello de Barreiros (Lugo).

O estado de deterioración no que se atopa este sitio arqueolóxico é motivo de preocupación para ambas asociacións, que reclaman a acción inmediata das administracións responsables da conservación deste ben patrimonial, teoricamente protexido.

O xacemento arqueolóxico está abandonado e as súas estruturas arqueolóxicas gravemente degradadas. A vexetación medra no foxo, nos muros de pedra e nos estratos arqueolóxicos. Tamén se aprecian desprendementos de pedras no xacemento e nos cortes arqueolóxicos das sondaxes.

O incumprimento de custodiar e conservar o xacemento arqueolóxico da Roda é inaceptable, tendo en conta que a lexislación sobre o patrimonio cultural obriga aos propietarios dos xacementos a velar pola súa conservación. Neste sentido, ADEGA e Mariña Patrimonio presentaron en decembro de 2022 unha denuncia perante a Dirección Xeral do Patrimonio contra o Ministerio de Transportes, Mobilidade e Axenda Urbana como titular dos terreos nos que se atopa o xacemento e, en consecuencia, responsable da súa conservación.

Un ano despois da presentación desta denuncia, ADEGA e Mariña Patrimonio presentaron unha queixa formal perante a Valedora do Pobo, ao teren constancia de que a DXPC non tramitou dita denuncia e continúa a desentenderse do seu deber de custodiar e conservar este ben patrimonial.

As asociacións lembran que o xacemento da Roda foi escavado no ano 2006 durante a construción da Autovía do Cantábrico (A8) no tramo de Barreiros – Reinante. Inicialmente catalogado en 1989, atopábase nunhas coordenadas inexactas, erro de ubicación que foi detectado cando comezaron os movementos de terras na contorna da Roda para as obras da autovía.

Estas circunstancias obrigaron ao Ministerio de Transportes a realizar sondaxes valorativas e unha escavación posterior de todo o xacemento. Os resultados revelaron que o sitio, inicialmente considerado un castro, era posiblemente un recinto prehistórico anterior á época castrexa.

A relevancia arqueolóxica dos restos atopados levou á modificación do tramo da autovía para preservar a estrutura circular da Roda.

Xa no ano 2013, ADEGA, xunto con Mariña Patrimonio e Cultura do País, presentaran unha primeira denuncia polo abandono e deterioración do xacemento.

Posteriormente a esta denuncia, as distintas administracións responsables do xacemento da Roda de Barreiros anunciaron en repetidas ocasións a inminente consolidación e valorización deste ben patrimonial.

Será no 2015 cando a Xunta de Galicia promova e financie traballos arqueolóxicos para ampliar datos sobre o xacemento da Roda. Estes traballos consistiron nunha limpeza da vexetación que invadía o sitio arqueolóxico, así como a realización de sondaxes arqueolóxicas. Grazas a estas intervencións, logrouse un avance significativo na información sobre o xacemento, permitindo determinar con precisión que A Roda pertence ao período do Bronce Medio.

Dita intervención arqueolóxica situou o xacemento da Roda nun lugar de relevancia singular, tanto no panorama galego coma no Estado Español. Non obstante, a pesar dos importantes datos obtidos e das promesas en relación coa consolidación e valorización do xacemento, lamentablemente estas promesas nunca chegaron a materializarse.

O xacemento da Roda, malia a ser un xacemento escavado, carece dun plan de mantemento e conservación que protexa as súas estruturas arqueolóxicas dos fenómenos medioambientais nin dos factores biolóxicos.

Malia a que anualmente se realiza unha roza no xacemento, práctica insuficiente e posiblemente prexudicial, na actualidade é notorio e visible o estado de abandono no que se atopa este ben patrimonial, especialmente vulnerable por estar escavado e non contar cunha cuberta natural de solo que protexa os seus estratos arqueolóxicos. Nestes casos a deterioración é máis acusada que nun xacemento arqueolóxico non escavado, onde as arquitecturas e estratos arqueolóxicos estarían protexidos por un manto de terra.

A lexislación que protexe o patrimonio cultural é clara en canto á obriga dos propietarios de custodiar e conservar os bens protexidos, tal e como se recolle no artigo 36.1 da Lei 16/1985, do 25 de xuño, do Patrimonio Histórico Español e no artigo 32 da Lei 5/2016, do 4 de maio, do Patrimonio Cultural de Galicia. O incumprimento deste deber de conservación está sancionado como infracción administrativa en ambas normativas.

Dado que a obriga do Ministerio de Transportes é custodiar e conservar este ben patrimonial,

dende ADEGA e Mariña Patrimonio solicitan á Dirección Xeral do Patrimonio Cultural que tramite urxentemente a denuncia presentada por ambas asociacións en decembro de 2022 e que se fagan cumprir as normativas vixentes relacionadas coa protección do patrimonio cultural instando ao Ministerio de Transportes, Mobilidade e Axenda Urbana a emprender as accións necesarias para deter o proceso de deterioración e para protexer debidamente o xacemento arqueolóxico da Roda.

Cómpre non esquecer que A Roda de Barreiros leva dezaoito anos degradándose dende a súa escavacion no 2006, dezaoito anos sen que o Ministerio de Transportes cumpra as Leis de Patrimonio e dezaoito anos sen que a Dirección Xeral do Patrimonio actúe para corrixir esta anomalía.

É fundamental que o xacemento da Roda sexa preservado para que as futuras xeracións poidan coñecer e gozar do noso patrimonio histórico e cultural. A súa importancia arqueolóxica, tanto no contexto galego coma no estatal, é innegable e a súa degradación non pode seguir sen resposta.

Fotos: https://photos.app.goo.gl/LeqtMnwnR8px7hL96

Ligazón video: https://youtu.be/OjpkR_upLjk

MARIÑA PATRIMONIO DESCOBRE ÚTILES DO PALEOLÍTICO NA TURBEIRA DA PRAIA DE SAN MIGUEL DE REINANTE

A Asociación Mariña Patrimonio achou recentemente varios útiles paleolíticos na turbeira da praia de Arealonga, localizada en San Miguel de Reinante, no concello de Barreiros, provincia de Lugo. Baixo as areas desta praia, atópase unha significativa turbeira que preserva os vestixios dun antigo bosque. Precisamente, nos últimos temporais deste inverno o mar retirou gran cantidade de area, deixando visible a turbeira.

Nesta ocasión, o mar descubriu a turba na zona das Penas Rubias, onde a acción da erosión provocada polas ondas creou formas curiosas e chamativas sobre a mesma. Estas formas chamaron a atención de moita xente e as imaxes da turba foron amplamente compartidas nas redes sociais.

A asociación Mariña Patrimonio, que leva anos documentando fotograficamente a aparición deste antigo bosque, observou neste mes de marzo entre a turba varios útiles paleolíticos. Tras comunicar a descoberta á Dirección Xeral do Patrimonio Cultural, arqueólogos desta entidade desprazáronse ata a praia de Arealonga para inspeccionar a zona, onde apareceron os restos arqueolóxicos, e facerse cargo das pezas líticas atopadas por Mariña Patrimonio.

A turbeira de Arealonga, que só se pode ver nalgunhas ocasións tras un temporal, non deixa de dar sorpresas. Cómpre lembar que nesta mesma turbeira, en 2014, apareceron restos óseos de animais que habitaron neste antigo bosque. Estes ósos, entre os que destacan fragmentos de mandíbulas e cornamenta de cérvidos, así coma ósos de cabalo e vaca, foron estudados pola paleontóloga Aurora Grandal. A datación realizada por esta investigadora mostrou que os restos máis antigos atopados na turbeira de San Miguel teñen unha antigüidade duns 4800 anos.

Por outra banda, tamén é interesante saber que a tradición popular sostén que nesta praia de Arealonga atópase a cidade asolagada de San Miguel de Vilachá, que foi afundida por mor dun castigo ou posible maleficio. Cóntase que nos anos en que os temporais levaban a area podían verse as trabes das casas e os restos das árbores desta desafortunada vila.

Enlace fotos: https://photos.app.goo.gl/oJLotaQA6SRXZKwf6

RESEÑA DA VISITA A FRIOL

 

Na actividade organizada para este pasado domingo por Mariña Patrimonio, participou un grupo de trinta persoas, as cales puideron gozar dun espléndido día primaveral na súa visita a Friol, ao seu patrimonio e á súa feira anual do queixo e do pan de Ousá.

Ao longo de toda a xornada estivemos acompañados por Brais Rodríguez, activista cultural e gran coñecedor do patrimonio de Friol e da comarca de Lugo, a quen agradecemos o deseño do programa de visitas e a xestión das mesmas.

Iniciamos a visita na medorra Aberta, a máis visible do campo de mámoas de Narla. Este túmulo é o segundo máis grande do conxunto e un das máis grandes do país.

De camiño á capitalidade municipal, fixemos parada tamén no dolme da Moruxosa, un túmulo de tamaño mediano, en bastante bo estado de conservación, ubicado na beira do camiño real que unía Lugo con Friol.

 De seguido, fixemos parada na concorrida Feira do queixo de Friol e do pan de Ousá que aproveitamos para aprovisionarnos, e realizamos un agradable paseo pola beira do río Narla ata o espazo do Castro Friulio, no que anualmente se realiza unha recreación da vida castrexa.

A xornada de mañá rematou na fortaleza baixomedieval de San Paio de Narla. A guía deste espazo museístico da Deputación achegounos unha completa información sobre a historia desta fortaleza e o percorrido ofreceunos unha interesante visión da vida e costumes da nobreza galega medieval e moderna.

Logo dun merecido e gorentoso xantar en Casa Miragaya, na parroquia de Nodar, a xornada de tarde iniciouse nesta mesma parroquia, coa presenza como guía do cura arciprestre Jesús Vigo, que nos acompañou na visita a tres das igrexas máis interesantes do concello: a de San Mamede de Nodar, a de Santa María de Carlín e a de Santiago de Trasmonte. Trátanse as tres de templos de orixe románica, reformados e ampliados en séculos recentes. Destacable é o conxunto de Carlín que inclúe, ademais do templo principal con pinturas murais renacentistas, unha capela moi antiga e unha fonte milagreira que, segundo a tradición, ten poderes curativos ou purificadores, especialmente para os nenos e nenas da contorna. A nosa gratitude a Jesús Vigo pola súa valiosa aportación e por facilitarnos estas visitas.

A noite botóusenos enriba durante o camiño de volta, logo dunha xornada que nos deixou tan cansos coma satisfeitos.

+FOTOS: https://photos.app.goo.gl/oa2RKbtiySpQNRf38

 

Visita polo patrimonio de Friol

Dende Mariña Patrimonio estamos a organizar para o próximo domingo 24 de marzo unha visita polo patrimonio de Friol. Está previsto visitarmos, acompañados por Brais Rodríguez Romero, a medorra de Narla, o dolme da Moruxosa, a Feira do queixo e o pan de Ousá e maila fortaleza de San Paio de Narla. Despois do xantar, achegarémonos aos petóglifos da Pena Castrexa e ás igrexas de Carlín e Trasmonte.

O desprazamento farase en bus, que sairá probablemente ás 8.00h de Viveiro, pasando por Xove, Cervo, Burela, Foz, Barreiros e Friol. debido á imposibilidade de cubrir toda a Mariña. Porén, podería ser modificado en función da procedencia das persoas participantes.

O prezo total da actividade será de 30€; 15€ polo bus e 15€ polo xantar. As persoas non socias asumirán un custo adicional de 10 €.

A data límite para apuntarse remata o mércores 20. Prégase realizar a comunicación de participación o antes posible para facilitar a organización da actividade, tendo en conta que hai un límite de participantes e terán prioridade aqueles que antes o comuniquen. Para apuntarse cómpre enviar un correo electrónico a mr.patrimonio@gmail.com, indicando o número e nomes das persoas participantes, a súa procedencia, número de teléfono de contacto, se teñen interese en facer uso do bus e se van participar no xantar.

Cando se teña a lista de participantes, concretaremos con tempo suficiente o itinerario, paradas e horario do bus así coma o número de conta no que será preciso ingresar o custo da actividade.

CONFERENCIA DE MARIÑA PATRIMONIO SOBRE OS XACEMENTOS ARQUEOLÓXICOS COSTEIROS DE RIBADEO, BARREIROS E FOZ

Mariña Patrimonio organiza para o vindeiro sábado 9 de marzo unha charla sobre os xacementos arqueolóxicos costeiros de Ribadeo, Barreiros e Foz. A charla, que conta coa colaboración do Concello de Foz e da Vicepresidencia - Área de Cultura da Deputación de Lugo, correrá a cargo de Manuel Miranda, presidente da asociación Mariña Patrimonio, e terá lugar ás 19:30h na Casa da Cultura de Foz.
No transcurso da súa exposición, o relator fará un percorrido polos xacementos arqueolóxicos costeiros dos citados concellos describindo as súas características, así como o estado no que se atopan na actualidade. Así mesmo, dará a coñecer novos xacementos costeiros descubertos nos últimos anos nestes concellos.
A asociación Mariña Patrimonio, na liña da súas actuacións, sostén que a divulgación do patrimonio arqueolóxico é fundamental para a súa protección e valorización. Neste senso, a charla busca non só informar senón tamén concienciar sobre a importancia de preservar para as xeracións futuras estes bens patrimoniais.
Como vén sendo habitual neste tipo de eventos, a entrada é libre e gratuíta, aberta a todo o público interesado no rico patrimonio arqueolóxico da nosa contorna.