A
Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza, ADEGA, e Mariña
Patrimonio denuncian publicamente a alarmante degradación do
xacemento arqueolóxico da Roda,
situado na parroquia de Santiago de Reinante, no concello de
Barreiros (Lugo).
O
estado de deterioración no que se atopa este sitio arqueolóxico é
motivo de preocupación para ambas asociacións, que reclaman a
acción inmediata das administracións responsables da conservación
deste ben patrimonial, teoricamente protexido.
O
xacemento arqueolóxico está abandonado e as súas estruturas
arqueolóxicas gravemente degradadas. A vexetación medra no foxo,
nos muros de pedra e nos estratos arqueolóxicos. Tamén se aprecian
desprendementos de pedras no xacemento e nos cortes arqueolóxicos
das sondaxes.
O
incumprimento de custodiar e conservar o xacemento arqueolóxico da
Roda é inaceptable, tendo en conta que a lexislación sobre o
patrimonio cultural obriga aos propietarios dos xacementos a velar
pola súa conservación. Neste sentido, ADEGA e Mariña Patrimonio
presentaron en
decembro de 2022 unha denuncia perante a Dirección Xeral do
Patrimonio contra o Ministerio de Transportes, Mobilidade e Axenda
Urbana como titular dos terreos nos que se atopa o xacemento e, en
consecuencia, responsable da súa conservación.
Un
ano despois da presentación desta denuncia, ADEGA e Mariña
Patrimonio presentaron unha queixa formal perante a Valedora do Pobo,
ao teren constancia de que a DXPC non tramitou dita denuncia e
continúa a desentenderse do seu deber de custodiar e conservar este
ben patrimonial.
As
asociacións lembran que o xacemento da Roda foi escavado no ano 2006
durante a construción da Autovía do Cantábrico (A8) no tramo de
Barreiros – Reinante. Inicialmente catalogado en 1989, atopábase
nunhas coordenadas inexactas, erro de ubicación que foi detectado
cando comezaron os movementos de terras na contorna da Roda para as
obras da autovía.
Estas
circunstancias obrigaron ao Ministerio de Transportes a realizar
sondaxes valorativas e unha escavación posterior de todo o
xacemento. Os resultados revelaron que o sitio, inicialmente
considerado un castro, era posiblemente un recinto prehistórico
anterior á época castrexa.
A
relevancia arqueolóxica dos restos atopados levou á modificación
do tramo da autovía para preservar a estrutura circular da Roda.
Xa
no ano 2013, ADEGA, xunto con Mariña Patrimonio e Cultura do País,
presentaran unha primeira denuncia polo abandono e deterioración do
xacemento.
Posteriormente
a esta denuncia, as distintas administracións responsables do
xacemento da Roda de Barreiros anunciaron en repetidas ocasións a
inminente consolidación e valorización deste ben patrimonial.
Será
no 2015 cando a Xunta de Galicia promova e financie traballos
arqueolóxicos para ampliar datos sobre o xacemento da Roda. Estes
traballos consistiron nunha limpeza da vexetación que invadía o
sitio arqueolóxico, así como a realización de sondaxes
arqueolóxicas. Grazas a estas intervencións, logrouse un avance
significativo na información sobre o xacemento, permitindo
determinar con precisión que A Roda pertence ao período do Bronce
Medio.
Dita
intervención arqueolóxica situou o xacemento da Roda nun lugar de
relevancia singular, tanto no panorama galego coma no Estado Español.
Non obstante, a pesar dos importantes datos obtidos e das promesas en
relación coa consolidación e valorización do xacemento,
lamentablemente estas promesas nunca chegaron a materializarse.
O
xacemento da Roda, malia a ser un xacemento escavado, carece dun plan
de mantemento e conservación que protexa as súas estruturas
arqueolóxicas dos fenómenos medioambientais nin dos factores
biolóxicos.
Malia
a que anualmente se realiza unha roza no xacemento, práctica
insuficiente e posiblemente prexudicial, na actualidade é notorio e
visible o estado de abandono no que se atopa este ben patrimonial,
especialmente vulnerable por estar escavado e non contar cunha
cuberta natural de solo que protexa os seus estratos arqueolóxicos.
Nestes casos a deterioración é máis acusada que nun xacemento
arqueolóxico non escavado, onde as arquitecturas e estratos
arqueolóxicos estarían protexidos por un manto de terra.
A
lexislación que protexe o patrimonio cultural é clara en canto á
obriga dos propietarios de custodiar e conservar os bens protexidos,
tal e como se recolle no artigo 36.1 da Lei 16/1985, do 25 de xuño,
do Patrimonio Histórico Español e no artigo 32 da Lei 5/2016, do 4
de maio, do Patrimonio Cultural de Galicia. O incumprimento deste
deber de conservación está sancionado como infracción
administrativa en ambas normativas.
Dado
que a obriga do Ministerio de Transportes é custodiar e conservar
este ben patrimonial,
dende
ADEGA e Mariña Patrimonio solicitan á Dirección Xeral do
Patrimonio Cultural que tramite urxentemente a denuncia presentada
por ambas asociacións en
decembro de 2022 e que se fagan cumprir as normativas vixentes
relacionadas coa protección do patrimonio cultural instando ao
Ministerio de Transportes, Mobilidade e Axenda Urbana a emprender
as accións necesarias para deter o proceso de deterioración e para
protexer debidamente o xacemento arqueolóxico da Roda.
Cómpre
non esquecer que A Roda de Barreiros leva dezaoito anos degradándose
dende a súa escavacion no 2006, dezaoito anos sen que o Ministerio
de Transportes cumpra as Leis de Patrimonio e dezaoito anos sen que a
Dirección Xeral do Patrimonio actúe para corrixir esta anomalía.
É
fundamental que o xacemento da Roda sexa preservado para que as
futuras xeracións poidan coñecer e gozar do noso patrimonio
histórico e cultural. A súa importancia arqueolóxica, tanto no
contexto galego coma no estatal, é innegable e a súa degradación
non pode seguir sen resposta.
Fotos:
https://photos.app.goo.gl/LeqtMnwnR8px7hL96
Ligazón
video: https://youtu.be/OjpkR_upLjk
