Conferencia: “Os petróglifos. Gravuras rupestres ao aire libre” a cargo do arqueólogo Antonio de la Peña Santos

Antonio de la Peña é un dos máis recoñecidos expertos en gravuras rupestres. O próximo sábado 2 de xullo impartirá unha conferencia sobre os petróglifos en Galiza. A conferencia terá lugar no Museo do Mar de San Cibrao, comezará ás 20h e a súa entrada é libre e gratuíta.
Sen dúbida, esta é unha boa oportunidade para coñecer máis e mellor a manifestación artística máis xenuína da prehistoria galega.
Os petróglifos abundan especialmente nas Rías Baixas, aínda que tamén se atopan noutros lugares de Galiza. Dos primeiros que apareceron na Mariña lucense, tívose noticia a través de Mariñapatrimonio, trátase dos petróglifos do castro da Atalaia (San Cibrao- Cervo). Posteriormente esta asociación informou ao Servizo de Patrimonio Cultural da Xunta de Galiza a existencia doutros na Mariña, como os do castro do Coído en Cervo, os do castro de Burela en Burela e os do castro de Rueta en Cervo. Este último é un petróglifo con temática xeométrica, catro círculos unidos por un trazo, e constitúe o único destas características na Mariña.
Os catro petróglifos mencionados atópanse xa no inventario do Patrimonio Cultural de Galiza , considerados como Bens de Interese Cultural (BIP), polo que gozan da máxima protección que contempla a lei.
Mariñapatrimonio informou tamén a Patrimonio sobre un posible petróglifo en Ribadeo, que aínda non foi estudado por Cultura.
Estes achádegos abren a posibilidade de que, cun estudo sistemático nesta zona, aparezan outros que aporten novos datos para o estudo desta interesante manifestación cultural.


Velaí unha reseña do conferenciante Antonio de la Peña:

Antonio de la Peña Santos é arqueólogo. A súa actividade investigadora diríxese con preferencia cara á Idade do Bronce, á arte rupestre, ao mundo castrexo e ás orixes da cidade de Pontevedra. Desempeña o cargo de Conservador dos Fondos Arqueolóxicos do Museo Provincial de Pontevedra.
Participou en máis dun cento de congresos e reunións científicas da súa especialidade e en numerosas campañas de escavacións arqueolóxicas, dirixindo 23 campañas en 26 xacementos, entre eles os asentamentos de Lavapés, Torroso, Santa Tegra e a ponte do Burgo. Tamén localizou, catalogou e levantou calcos de máis de medio milleiro de complexos da arte rupestre galaica.

É membro de varias institucións culturais -como as Seccións de Arqueoloxía e de Historia da Arte do Instituto de Estudios Galegos, o ICOMOS, o Instituto Cultural Galaico-Minhoto, a Asociación Arqueolóxica Viguesa, o Centro de Estudios Históricos de Pontevedra, as Asociacións Profesionais de Arqueólogos de España e de Galicia, a Asociación Pola Defensa da Ría de Pontevedra, a Sociedade Para o Avance do Pensamento Crítico (ARP), a Franca Irmandade de Pontevedra, a Asociación Amigas e Amigos do Camiño Portugués a Santiago, etc.- e do consello de redacción de varias publicacións periódicas de tema arqueolóxico e histórico -como Ars Praehistorica, Pontevedra Arqueológica, Brigantium, El Museo de Pontevedra ou Pontevedra. Revista de Estudios Provinciais-. Académico correspondente da Reial Académia Catalana de Belles Arts. Premio Turoqua no 2003 e Cidade de Pontevedra no 2004.

Leva pronunciadas máis de trescentas oitenta conferencias e publicados vintedous libros e máis de douscentos setenta artigos en publicacións de tema arqueolóxico.

ADEGA e MariñaPatrimonio denuncian ao Conselleiro de Cultura ante a Fiscalía polo Castro de Atalaia

Ambas organizacións presentamos esta hoxe diante da Fiscalía unha denuncia contra o Conselleiro de Cultura e Turismo, Roberto Varela, por non cumprir coa lexislación de protección patrimonial e non velar pola conservación do xacemento arqueolóxico Castro da Atalaia, sito en San Cibrao, no Concello de Cervo. Tras un ano desde que a Dirección Xeral de Patrimonio resolvese ditar o tapado provisorio do xacemento escavado ante o seu posible deterioro, e a pesar das reiteradas chamadas de atención feitas por MariñaPatrimonio e ADEGA ante a Consellaría, a día de hoxe aínda non se cumpriu dita resolución e o ben arqueolóxico está a sufrir danos irreparables.

A degradación do xacemento comezou no ano 2006, cando o Concello de Cervo concedeu licenza para a construción de tres edificios sobre o Castro da Atalaia. Tras as denuncias de ADEGA e MariñaPatrimonio, a anterior D.X. de Patrimonio determinou paralizar as obras, pero para cando chegou a orde de paralización, a construtora Promociones San Ciprián xa tiña destruído totalmente unha das parcelas do xacemento. Posteriormente, procedeuse á escavación en área das outras dúas parcelas non afectadas e a Comisión Territorial de Patrimonio Histórico de Lugo e a Dirección Xeral de Patrimonio pronunciáronse a favor da conservación in situ dos restos arqueolóxicos e en contra da construción dos edificios alegando a grande importancia destes restos.

En xuño de 2010, a D. X. de Patrimonio ditou a resolución na que obrigaba a Promociones San Ciprián a tapar novamente as parcelas escavadas no Castro da Atalaia, no que apareceron importantes estruturas dun asentamento galaico-romano, para protexer o xacemento. Nese mesmo mes Mariñapatrimonio comunicaba a caída dun muro dunha das cabanas do xacemento por mor das choivas e demandaba da Consellaría de Cultura a toma das medidas oportunas. Posteriormente, no mes de novembro, a mesma organización comunicaba á D.X. de Patrimonio os danos causados sobre os restos arqueolóxicos tras a caía duns taboleiros de considerable tamaño desde o alto da obra paralizada.

Unha vez denunciados os feitos, a Delegación de Cultura de Lugo e a Dirección Xeral de Patrimonio emitiron dous expedientes nos que recoñeceron os danos descritos e engadiron outros como: “o anegamento das áreas escavadas”, “o debilitamento dos perfís “ así como “o forzamento das portas de acceso” e “o depósito incontrolado de restos de entullo, material de obras e lixo”. Tamén recoñeceron que “é obvio que unha continua e prolongada influencia das condicións meteorolóxicas adversas producirán un incremento do deterioro”.

Pero estas resolucións da Administración non se están a cumprir e o xacemento atópase nun grande perigo de desaparición. É por iso que Mariñapatrimonio e ADEGA urxen a actuación da Fiscalía para que depure responsabilidades e para que o máximo responsable público neste eido, o conselleiro de Cultura e Turismo, Roberto Varela, asuma a súa obriga de protexer e conservar o patrimonio histórico-cultural de todos os galegos e galegas.

Na seguinte ligazón, póndense ver fotos do Castro de Atalaia: https://picasaweb.google.com/mr.patrimonio/CASTRODAATALAIAFOTOS

Moutillós, enclave normando

Manuel Miranda, a carón da área que consideran foi
unha fortificación normanda. JOSÉ Mª ÁLVEZ

Recollemos aquí o interesante artigo sobre o posible asentamento normando do Vicedo da xornalista Cristina L. Felipe publicado hoxe no xornal El Progreso.

02/06/2011 - Cristina L. Felipe / El Progreso (O Vicedo)

De poucos se sabe porque non están á vista, xa non existen ou se modificaron tanto que non se recoñecen, pero o litoral mariñán conta cun importante número de restos arqueolóxicos de asentamentos que non só se reducen ós castros. As invasións normandas deixaron a súa pegada na comarca en forma de fortificacións que falan dun pasado que, hoxe, mentes inquedas se afanan por estudar e sacar á luz. Unha destas localizacións é Moutillós, ó pé da praia vicedense de San Román.

A historia deste achádego comeza na indagación do profesor de Xornalismo da USC e investigador Manuel Gago, moi interesado nas invasións normandas en Galicia, das que existe documentación aínda que ata agora non estaban concretadas localizacións físicas. Trátase do mesmo estudo que o levou a descubrir aí a base dunha antiga fortificación en Foz, que aporta base real á lenda do Bispo Santo. O caso do Vicedo é diferente, pois non sería un afortalamento dos nativos contra as invasións, senón un asentamento dos invasores, nin máis nin menos o primeiro asentamento normando que se coñece en Galicia.

O historiador Manuel Miranda, da asociación Mariña Patrimonio, axudou á identificación de Moutillóns do seguinte xeito: «Gago comentaba que estes asentamentos son coñecidos como motas», así que empezou a buscar topónimos coincidentes ca palabra mota que puideran ter relación con estes afortalamentos, e así atopou Moutillós, o primeiro, aínda que asegura que existen máis. As motas «son montículos de terra levantados de forma artificial que funcionan como defensa, unha especie de protocastelo». Porén, as motas normandas teñen unha particularidade, pois «á parte do montículo tiñan un recinto onde estarían resgardadas as casas». Son as «‘motte & bailey’», engade Gago, que son habituais na Normandía francesa e nas Illas Británicas a partir da invasión de Inglaterra do ano 1066». O sitio arqueolóxico de Moutillós, di Miranda, «é unha fotocopia exacta das motas normandas».

«Sabíase que en Moutillós había un xacemento e considerábase que podía ser un castro, pero non ten nada que ver», asegura o de Mariña Patrimonio. Gago apoia esta afirmación argumentando que o lugar vicedense ten unha configuración específica dentro dos asentamentos fortificados costeiros da Mariña, pois a súa estrutura, «máis que castrexa ou propia da Idade de Ferro, revela interesantes coincidencias cos sistemas defensivos ‘motte & bailey’; é dicir, consta dun foxo, unha pequena muralla externa e unha mota artificial no centro, próxima ao cantil, que revela unha noción militar diferente á da Idade do Ferro tan abundante na costa luguesa».

O profesor cre necesaria unha investigación máis profunda para revelar a cronoloxía do asentamento. Na opinión de Miranda, «sen unha excavación é imposible saber se é unha mota normanda. A toponimia coincide e a estrutura tamén». Incluso a localización semella ideal, pois está nun alto da praia cun porto natural que conforman Os Castelos. «O sitio está escollido, non é casualidade que se asentaran alí», conclúe.

Danos ao Patrimonio nos concellos de Viveiro e Xove(Lugo).

ADEGA e MariñaPAtrimonio denunciamos perante O Servizo de Patrimonio da Xunta de Galiza e o SEPRONA posibles danos provocados nos xacementos arqueolóxicos de o castro do Castelo de Celeiro (Viveiro) , o castro do Coto da Vela e un castro próximo a Pereiraboa, ambos en Xove. Estes danos son consecuencia da tala e posterior plantación do monte de eucaliptos con maquinaria pesada.

Dende estas asociacións comprobamos como nos citados xacementos arqueolóxicos se fixeron remocións de terra con pas mecánicas para a apertura de novos camiños, chegando mesmo a cortar os parapetos de defensa dun castro. Estas remocións de terra con medios mecánicos tamén se levaron a cabo na posterior replantación do monte, que deixou á vista restos arqueolóxicos: cerámica, muíños... que evidencian os danos provocados nos xacementos.

Unha vez máis preguntámonos onde están os poderes públicos, Concellos e Xunta, que por lei teñen a obriga de velar e protexer o Patrimonio que é de todos.

Non deixa de ser paradóxico que o poder público coa máxima responsabilidade na defensa do Patrimonio, a Xunta de Galiza, sexa a mesma que autoriza as talas con maquinaria pesada en xacementos arqueolóxicos inventariados, sabendo a destrución que provoca o uso desta maquinaria.

Estes danos no Patrimonio son habituais; existen informes que demostran como estas prácticas forestais ocasionan a maioría das destrucións que sofre o Patrimonio de Galiza.

Dende ADEGA e MariñaPAtrimonio agradecemos a colaboración cidadá e animamos para que sigan informándonos sobre estas desfeitas e así intentar entre todos poñer freo á destrución do noso Patrimonio.

Fotos Coto da Vela

https://picasaweb.google.com/mr.patrimonio/CastroCotoDaVelaXOVE#

Fotos Pereiraboa
https://picasaweb.google.com/mr.patrimonio/CastroProximoAPereiraboaXove#

Fotos O Castelo de Celeiro
https://picasaweb.google.com/mr.patrimonio/CastroCasteloDeCeleiro#