3/22/2023

Vsita polo patrimonio de Trabada

 

Mariña Patrimonio estamos organizando para o próximo sábado día 1 de abril unha visita polo patrimonio de Trabada. Está previsto visitarmos, en xornada de mañá, o marco da Pena Verde, as mámoas das Pallaregas, a Igrexa de Vilapena e o museo etnográfico de Rocha en Trabada;  en xornada de tarde, a igrexa de Sante e a área recreativa de Abres..

A data límite para apuntarse remata o martes 28 de marzo. O itinerario do autobús vai ser, probablemente, desde Viveiro, pasando por Xove, Cervo, Burela, Foz, Barreiros e Trabada, debido á imposibilidade de cubrir toda a Mariña. Porén, podería ser modificado en función da procedencia das persoas participantes. En calquera caso, o prezo será de 15 € por persoa.

O xantar realizarase no mesón Camiño Norte de Trabada e terá un custo de 15 €. 

As persoas non socias asumirán un custo adicional de 5 €, como vén sendo habitual.

Cómpre, por tanto, apuntarse enviando un correo electrónico a mr.patrimonio@gmail.com, indicando o número e nomes das persoas participantes, a súa procedencia, nº de teléfono de contacto, se teñen interese en facer uso do bus e se van participar no xantar.

Unha vez teñamos a lista de participantes, concretaremos o antes posible o itinerario, paradas e horario do bus así como o número de conta no que será preciso ingresar o custo da actividade. Prégase realizar a comunicación de participación o antes posible para facilitar a organización da actividade, tendo en conta que hai un límite de participantes e terán prioridade aqueles que antes o comuniquen.

3/16/2023

 

A asociación sociocultural Mariña Patrimonio organiza para o vindeiro 24 de marzo a presentación do libro “A INVENCIÓN DA GALLAECIA E A MINARÍA ROMANA. Unha tese sobre as orixes de Galiza” de Óscar Pazos Rodríguez, xeólogo e estudoso da minaría de ouro en época romana. A actividade terá lugar no CENIMA de Foz e comezará ás 20.00h. Mariña Patrimonio elixe para esta ocasión o concello de Foz debido a que precisamente este concello conta con numerosas mostras de minaría antiga, entre as que destaca polas súas dimensións e bo estado de conservación a mina romana da Espiñeira, na desembocadura do Masma.

Segundo Óscar Rodríguez “o gran ciclo mineiro do ouro galaicorromano amorea unha chea de interrogantes arqueolóxicos, mineiros e xeolóxicos por resolver, mais sobre todo constitúe un problema histórico de seu que ten moitísima relevancia para os galegos...” Para dar resposta a algúns destes interrogantes, o autor sostén a tese de que na minaría do ouro está a razón histórica da invención e supervivencia da Gallaecia.


 

3/12/2023

PRESENTACIÓN RESULTADOS DA INTERVENCIÓN ARQUEOLÓXICA DE MÍNIMA INVASIÓN NO CASTRO DE RUETA

Como xa se puido ver no outono, cando se realizaron estas intervencións, o interese que esperta o castro de Rueta é máximo. Para coñecer os resultados das mesmas, da man dos arqueólogos David González-Álvarez, do INCIPIT-CSIC (Santiago) e Jesús García Sánchez do IAM-CSIC (Mérida), congregáronse este sábado 11 de marzo 70 persoas na Casa da Administración de Sargadelos. 

Logo dunha completa contextualización histórica e xeográfica do xacemento, os arqueólogos explicaron que esta intervención tiña un carácter experimental, dado que se está nunha fase inicial en Galicia na aplicación desta metodoloxía e destas ferramentas. Os resultados da intervención son moi satisfactorios, tanto pola colaboración e implicación dos distintos axentes sociais e institucionais (veciñanza, Concello, Deputación e Mariña Patrimonio) como polos resultados obtidos. 

A intervención en Rueta é a máis ampla realizada en Galicia con esta tecnoloxía ata o momento, pola extensa superficie que abarca, ao tempo que  ofrece unha información bastante ampla respecto á conformación do castro. Confirma a existencia de estruturas construtivas, tanto dentro como fóra da muralla, e sinala mesmo algúns puntos de interese particular, como unha sauna ou fornos, cara a posibles intervencións máis invasivas que puideran realizarse no futuro.

Cómpre entender que estas intervencións non pretenden obter resultados definitivos sobre datación, funcionalidade das estruturas ou materiais, mais si que permite realizar un mapeo do subsolo do xacemento que facilite a selección dos puntos de maior interese á hora de programar excavacións ou outro tipo de intervencións. 

Resaltaron tamén o excelente estado de conservación deste castro, debido a que, pola súa ubicación, non sufriu transformacións importantes derivadas da acción antrópica ao longo dos séculos. Ademais, pola súa monumentalidade, posúe unha presenza na paisaxe e unha visibilidade que o fan moi idóneo para a súa utilización como recurso didáctico e turístico, a pouco que se manteña limpo de vexetación.

As expectativas futuras son, por tanto, moi amplas e, de entrada, o equipo do CSIC ten pensado completar o estudo con ferramentas de prospección xeofísica non utilizadas ata agora, tanto na muralla como na zona exterior do castro. O equipo aínda vai completar o seu informe de resultados definitivo no que se incluirán propostas de actuación posibles ou recomendables que permitan obter maior información científica e valorización social deste magnífico xacemento.

 Ver vídeo da presentación: https://youtu.be/OSIti16scEA



3/01/2023

CONFERENCIA SOBRE OS RESULTADOS DAS INVESTIGACIÓNS ARQUEOLÓXICAS NO CASTRO DE RUETA

Mariña Patrimonio organiza para o sábado 11 de marzo a conferencia O castro de Rueta. Resultados das investigacións arqueolóxicas de mínima invasión, na que o arqueólogo David González Álvarez, investigador do Instituto de Ciencias do Patrimonio (INCIPIT), CSIC, dará a coñecer os resultados das investigacións arqueolóxicas iniciadas o pasado mes de novembro no castro de Rueta (Cervo, Lugo).

A conferencia, que dará comezo ás 12.00H, terá lugar na Casa da Administración de Sargadelos e a súa entrada será libre e gratuíta.

A intervención arqueolóxica en Rueta, que contou co apoio da Vicepresidencia da Deputación de Lugo e do Concello de Cervo, estivo a cargo dun equipo do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC),coordinado por David González Álvarez (Instituto de Ciencias do Patrimonio) e por Jesús García Sánchez (Instituto de Arqueoloxía de Mérida). Nas actuacións levadas a cabo por este equipo do CSIC, aplicáronse métodos de traballo non invasivos, sen mover nin un gran de terra, empregando magnetómetros e xeorradares. Sobre os resultados deste traballo teremos cumprida información na charla do próximo 11 de marzo na Casa da Administración de Sargadelos.

2/01/2023

ADEGA E MARIÑA PATRIMONIO DENUNCIAMOS AO ICOMOS (UNESCO) A AFECTACIÓN DUNHA CANTEIRA AO CAMIÑO DE SANTIAGO NORTE

A Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza (ADEGA) conxuntamente coa Asociación Socio Cultural Mariña Patrimonio vimos de solicitar no Comité Español do ICOMOS (Consello Internacional de Monumentos e Sitios da UNESCO) que abra unha investigación e se pronuncie sobre como afecta ao Camiño de Santiago do Norte os labores que a empresa Canteras Santa Cecilia ten realizado dentro do Territorio histórico do Camiño de Santiago e como lle vai afectar a este ben, Patrimonio da Humanidade, a futura ampliación da canteira do Monte da Trinidade. O Monte da Trinidade atópase entre a parroquia de Vilamor, no concello de Mondoñedo, e o lugar de Arroxo, no concello de Lourenzá (Lugo), onde están catalogados e, teoricamente, protexidos o Castro de Flores, o Castro da Trinidade e o Camiño de Santiago.

No ano 2008 un veciño de Mondoñedo denunciou perante a Dirección Xeral do Patrimonio Cultural (DXPC) danos no castro da Trinidade por mor dos labores mineiros que se estaban realizando ilegalmente nesta zona protexida. Trala inspección apareceron restos arqueolóxicos, entre os que destaca un machado votivo de bronce que ten representado un torques. Malia a que a DXPC comprobou a veracidade dos feitos denunciados, non actuou contra a canteira nin protexeu o citado ben patrimonial.

En 2016, a Asociación de Fabricantes de Hormigón Preparado (ANEFHP) denunciou posibles danos ocasionados pola canteira noutro xacemento catalogado, o Castro de Flores. Poranto, os danos afectaban tamén ao Territorio histórico do Camiño de Santiago do Norte, xa que en 2014, por Decreto 158/do 27 de novembro delimítase este Camiño histórico, que inclúe o Monte da Trinidade, o Castro da Trinidade e o Castro de Flores, ambos inventariados dende 1991.

A DXPC comproba novamente os feitos denunciados e, no canto de actuar contra os responsables das posibles infraccións, comeza un proceso para descatalogar os bens patrimoniais do Monte da Trinidade argumentando a inexistencia destes bens. 

E no mesmo o 2016 Canteras Santa Cecilia presenta un proxecto de expansión da canteira que afecta directamente os castros da Tinidade e Flores así como o Territorio histórico do Camiño de Santiago.

Foi en febreiro de 2017 cando ADEGA e Mariña Patrimonio denunciamos perante a DXPC os posibles danos da canteira no Castro da Trinidade e levamos á Fiscalía o intento de descatalogación dos bens patrimoniais no Monte da Trinidade. Cómpre sinalar que, en relación coas denuncias de ANEFHP de ADEGA e de Mariña Patrimonio, nun documento remitido pola Subdirectora Xeral do Patrimonio Cultural á Alcaldesa de Mondoñedo afírmase:“a entidade mercantil” (…) “ocupa terreos do ámbito protexido do xacemento Castro da Trinidade, GA270030022, alterando substancialmente o terreo e subsolo, sen que a dita intervención teña o amparo dunha autorización desta Administración de protección do patrimonio cultural (…) Ocupou tamén a dita explotación superficie do territorio historico do Camiño de Santiago do Norte (ruta da Costa), segundo a delimitación declarada polo Decreto 158/2014 do 27 de novembro, polo que se aproba a delimitación do Camiño de Santiago do Norte, Ruta da Costa”.


 
Malia á contundencia do documento, non hai constancia de que a DXPC abrise expediente sancionador por estes feitos nin que adoptase medidas para protexer os bens patrimoniais afectados.

En febreiro de 2019, ADEGA e Mariña Patrimonio presentamos novas denuncias perante a DXPC por movementos de terras, explanacións, entullos e acumulación de estériles mineiros no Territorio Histórico do Camiño de Santiago do Norte ao entendermos que estes labores mineiros non contaban coas preceptivas autorizacións de Patrimonoio, nin de Minas, nin do Concello de Mondoñedo. Tampouco nesta ocasión hai constancia de que a DXPC abrise expediente sancionador polos feitos denunciados. 

E xa en maio de 2020 ADEGA presentou outra denuncia perante a Consellería de Cultura pola construción dun muro de contención por parte da empresaque explota a canteira, sen a autorización preceptiva para actuar en territorio histórico do Camiño de Santiago do Norte e na zona de protección do Castro de Trinidade. A Consellería de Cultura comunícalle a ADEGA que abre un procedemento sancionador pola “construción de muro de contención exterior sobre diversas parcelas no ámbito de diversos bens protexidos“. A día de hoxe, febreiro de 2023, non se coñece a resolución deste procedemento sancionador. 

 Canteras Santa Cecilia ten na actualidade un proxecto de ampliación da canteira que afectaría directamente os castros da Tinidade e Flores, así como o Territorio histórico do Camiño de Santiago.

Por estes motivos, e á vista da reiterada pasividade e o inaceitábel desleixo da DXPC da Xunta na protección do Territorio histórico do Camiño de Santiago, ADEGA e Mariña Patrimonio acudimos ao ICOMOS para que abran unha investigación e determinar como afectará a este ben, o Camiño de Santiago Norte, Patrimonio da Humanidade, a proxectada ampliación da explotación mineira. 


 
ENLACE FOTOS:
https://photos.app.goo.gl/DYq3SGHuZ3ZxKryk9

12/19/2022

O Coído: un xacemento da Idade do Bronce na Mariña

 

Unha vez máis o salón do Museo Histórico de Sargadelos, na Casa da Administración, acolleunos para desenvolver a última actividade pública de Mariña Patrimonio neste ano que remata. O motivo foi a presentación dos resultados da intervención arqueolóxica que a asociación promoveu en 2020 no Coído, nas proximidades do Polígono Industrial de Cuíña, grazas ao convenio que subscribimos anualmente coa Vicepresidencia da Deputación de Lugo. 

Unha presentación que tardou máis do previsto debido a dificultades técnicas, finalmente solventadas. Mª José Bóveda, arqueóloga e xerente da empresa Gabinete de Arqueoloxía, con quen contratamos a intervención, e María Martín, arqueóloga e directora da intervención, foron as relatoras nesta presentación pública. O relatorio iniciouse cunha contextualización da etapa, á que finalmente se atribíu a datación do xacemento, a Idade do Bronce; un período do que temos escasos restos materiais, debido a que a poboación construía con madeiras e outros materiais perecedoiros dos que non quedou rastro visible. María José Bóveda completou esta contextualización cun repaso visual dalgúns restos relevantes de achados culturais do bronce no noroeste peninsular, resaltando a escasa información existente sobre esta etapa da historia antiga.

A continuación, María Martín realizou unha exposición do proceso de intervención no Coído e dos materiais atopados, destacando a gran densidade de cerámica localizada, especialmente na primeira das catro catas realizadas, ata superar os 2.000 fragmentos cerámicos. Unha proporción moi superior á habitual nestes xacementos, circunstancia que ela atribúe ao feito de que esta intervención foi realizada desde a superficie orixinal, sen alteracións importantes do terreo. Trátase dunha cerámica popular, correspondente a pezas de tamaños diversos e fabricados de forma bastante tosca coa técnica de churro. Ademais de cerámica, recolléronse cantos rolados con signos de ter sido sometidos ao lume, que puideron ser empregados para quentar líquidos. Por outro lado, manifestou a intención de recompoñer pezas, dado que se aprecia que foron rotas in situ e presentan aristas moi claras que facilitan a reconstrución.

As relatoras destacaron a importancia deste xacemento que se mantén en bastante bo estado, o que permite pensar que sería posible atopar máis restos dun posible poboado do bronce, no que poderían aparecer fondos de cabanas ou pozos correspondentes a silos, bastante comúns neste tipo de xacementos.

O noso agradecemento a María Martín e a María José Bóveda pola súa implicación nesta intervención e ao Museo Histórico de Sargadelos polas facilidades que nos presta para realizar estes actos divulgativos.

Ver en Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=Ux4bgbrvssk

12/17/2022

MARIÑA PATRIMONIO APOIA A CREACIÓN DUN MUSEO ARQUEOLÓXICO NA ATALAIA DE SAN CIBRAO

En datas recentes membros de Mariña Patrimonio mantiveron na Atalaia de San Cibrao unha reunión co alcalde de Cervo, Alfonso Villares, e maila concelleira de cultura, Dolores García Caramés.

No transcurso deste encontro, os representantes do Concello trasladaron a Mariña Patrimonio a súa intención de apostar pola creación dun museo arqueolóxico con posiblidades de albergar un depósito para acoller os materiais arqueolóxicos aparecidos na Mariña.

A asociación sociocultural Mariña Patrimonio vén mantendo dende hai anos co Concello de Cervo un fluído diálogo arredor da Atalaia, e os seus restos arqueolóxicos, para tratar de encontrar a forma máis acaída de revalorizalos e preservalos. Neste sentido, Mariña Patrimonio concorda co Concello de Cervo en que a edificación que hoxe se atopa en estrutura, e que foi recentemente adquirida polo Concello, debe ser conservada en parte, rebaixándose en altura para non provocar un impacto visual negativo na península da Atalaia. Coinciden ambos, Concello e Mariña Patrimonio, en que esta edificación se destine a albergar un futuro museo arqueolóxico da Mariña, que contaría tamén cun depósito para acoller todos os restos arqueolóxicos procedentes da Mariña luguesa. Tanto os que na actualidade se atopan dispersos por varios depósitos de Lugo coma os que poidan aparecer nun futuro na comarca.

Dende Mariña Patrimonio felicitan ao Concello de Cervo por apostar pola creacion deste museo arqueolóxico na Atalaia ao tempo que expresan o seu total apoio a esta iniciativa.

12/16/2022

Mariña Patrimonio organiza a conferencia O Coído: un xacemento da Idade do Bronce na Mariña

Mariña Patrimonio organiza para o vindeiro sábado 17 ás 12:00 unha charla na Casa da Administración de Sargadelos na que se presentarán os datos obtidos trala escavación realizada polo Gabinete de Arqueoloxía e a Universidade de Santiago de Compostela no ano 2020 no lugar do Coído (Cervo, Lugo). A conferencia correrá a cargo das arqueólogas María Martín Seijo e María José Bóveda Fernández, responsables da escavación e do estudo realizado neste sitio arqueolóxico. O estudo en laboratorio, e a realización dunha datación por luminiscencia dun dos fragmentos cerámicos achados no xacemento, permítelles ás autoras deste traballo realizar para todo o conxunto unha proposta de adscrición cronolóxica na Idade do Bronce.

A intervención arqueolóxica, promovida pola asociaciación socioculural Mariña Patrimonio, foi subvencionada cunha axuda da Vicepresidencia da Deputación de Lugo e contou coa colaboración do Concello de Cervo, propietario dos terreos onde se levaron a cabo as catas arqueolóxicas.

O xacemento arqueolóxico de O Coído foi descuberto nas proximidades do polígono industrial de Cuíña no 2010 por membros de Mariña Patrimonio. Dita asociación, tras observar no lugar milleiros de fragmentos cerámicos, informou nese momento sobre este particular á Dirección Xeral do Patrimonio Cultural. Alen diso, á vista do interese que espertaron estes restos entre os arqueólogos que visitaron o xacemento, a citada asociación promoveu unha intervención arqueolóxica de cuxos resultados se informará na charla prevista para o próximo sábado.

Enlace fotos: https://photos.app.goo.gl/xEurgG9appMJFiQK6


 

12/12/2022

VISITA AO PATRIMONIO DE XOVE

 

 
O día presentouse propicio, sen moito frío e cunha luz moi agradable, para desenvolver unha actividade que, polo menos en parte, tería que ser no exterior. O grupo de participantes, composto por case trinta persoas chegadas dos concellos costeiros desde Ribadeo a Viveiro, o Valadouro e mesmo de Lugo capital, foi recibido por Lucía Sánchez Meitín, especialista en cultura e patrimonio do Concello de Xove.

A visita iniciouse na igrexa da Rigueira que, segundo nos informou detalladamente Antón Niñe, aínda que está adicada a San Miguel, ten a súa importancia por dous motivos principais: a romaría que se celebra anualmente en honor de San Antonio e o seu fermoso retablo de estilo barroco, movemento artístico de grande relevancia en Galicia.

A continuación, o grupo trasladouse ata o pazo da Rigueira de Ferrol, onde Xacobe Fernández Casabella, xovense compoñente da directiva da asociación, falou da súa importancia histórica, pois pertenceu aos descendentes de Pardo de Cela ao chegar ás súas mans por vía da liñaxe da súa dona, Isabel de Castro. As súas propiedades chegaban ata o mar no lugar do portiño de Morás. Foi reconstruído en diversas ocasións con máis ou menos fortuna, na actualidade está deshabitado e precisa dunha consolidación e limpeza dos muros.

Tras unha parada técnica con café incluído, chegamos ata a salientable igrexa de Xuances, de tres naves e cunha torre barroca do estilo das do mosteiro de Lourenzá, o que a conecta tamén co barroco. Conta no esterior cun fermoso adro cuberto e no interior un retablo equiparable ao da igrexa de San Miguel, todo o cal foi destacado tamén por Antón Niñe.

Continuamos a visita achegándonos a un lugar máxico pola súa situación e historia: San Tirso. Alí, Manolo Miranda destacou o importante labor que está desenvolvendo o Concello de Xove para revalorizar este sitio arqueolóxico. Un lugar onde, ademais do castro, se poden apreciar os restos dun mosteiro e igrexa, cuxa fundación se remonta ao século VIII, posiblemente simultánea con otros mosteiros dúplices da Mariña, tal e como sinalou Xacobe.

A mañá rematou cun xantar no lugar da Ponza, en A Cancela, onde repuxemos forzas a base de diversos platos de carne e peixe moi ben aviados e servidos.

A xornada de tarde comezou cun achegamento á igrexa de Morás, non moi grande pero moi interesante polo que alberga no seu interior, cun fermoso retablo diferente aos vistos nas igrexas de A Rigueira e Xuances. Neste caso, o retablo non está cuberto de pan de ouro, senón decorado a base de liñas douradas sobre un fondo de madeira escura, e cunha imaxinería igualmente rica.

E, xa para rematar a xornada, desprazámonos ata o lugar que ocupaba a baleeira de Morás, onde Lucía Sánchez Meitín nos deu cumprida información sobre a historía da factoría. Ao carón duns paneis informativos, onde se describe o proceso industrial da baleeira, Lucía relatounos diversos detalles moi interesantes relacionados coa factoría e mesmo coa xente que traballou nela.Cando a luz ía diminuíndo, e coa despedida de Lucía, demos por rematada a visita a Xove e emprendimos o regreso.

Non queremos finalizar esta crónica sen antes expresar o noso agradecemento ás persoas que nos atenderon ao longo desta interesante visita ao concello de Xove. Incluímos nos agradecementos ao seu párroco, Juan Novo Gabeiras, que aínda que non puido acompañarnos por motivos de traballo, facilitounos o acceso ás igrexas visitadas.

+FOTOS: https://photos.app.goo.gl/BjGLFTomeHiAmeG4A


12/02/2022

Visita polo patrimonio do Xove

 

Mariña Patrimonio estamos organizando para o próximo sábado día 10 de decembro unha visita polo patrimonio do Xove. Nesta saída contaremos coa colaboración de Lucía Meitín, especialista en cultura e patrimonio do concello de Xove, e de Antón Niñe, gran coñecedor do patrimonio relixioso da nosa comarca. Está previsto visitarmos, en xornada de mañá, a Igrexa e o Pazo da Rigueira, a Igrexa de Xuances e San Tirso;  en xornada de tarde, a aldea de Morás, onde escoitaremos falar das tradicións de Xove.

A data límite para apuntarse remata o martes 6 de decembro